Το Προλαμβάνειν ...Καλύτερο του Θεραπεύειν. Αγωγή υγείας - Πρόληψη

 Θεόδωρος Ι. Μπαβέας

Το Αντίδοτο   της   χρεοκοπίας  του   Ε. Σ. Υ   

     

   Σήμερα με αυτές τις εξαγγελίες για εξυγίανση και  για αναδιάρθρωση του χρεοκοπημένου ΕΣΥ ,πρωτεύουσα θέση φαίνεται ότι έχει //το προλαμβάνειν καλύτερο  του  θεραπεύειν// Διότι η μέχρι σήμερα εφαρμογή του ΕΣΥ έχει ως αποτέλεσμα την τρομερή αύξηση των δαπανών  και αρκετές φορές την υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας που προσφέρει η πολιτεία με αυτό το σύστημα ,προς τους πολίτες

Φτάσαμε πλέον σε μια εκρηκτική αύξηση των δαπανών υγείας στο ΕΣΥ που πρέπει με μνημονιακή εντολή,   να γίνει με την έννοια του επείγοντος , περιστολή δαπανών ,αφού μόνοι μας, ως κράτος δεν μπορούμε να συμμαζευτούμε

Επομένως η πολιτεία πρέπει να βρει τρόπους και μεθοδολογία  ώστε να παρέχει  υπηρεσίες υγείας υψηλού επιπέδου, αλλά παράλληλα αυτό το δημόσιο αγαθό να γίνεται με λελογισμένη δαπάνη .Είναι  πολύ δύσκολο αλλά μπορεί να πραγματοποιηθεί  Έτσι η πολιτεία πιστεύει ότι για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των δαπανών, στα Νοσοκομεία πρέπει να εφαρμόσει διοικητικές συγχώνεύσεις, επιστημονικές συνεργασίες, καταργήσεις κλινικών , που αυτό έχει ως αποτέλεσμα να  ξεσηκωθούν κυρίως οι κάτοικοι της νησιωτικής Ελλάδας οποίοι δεν δέχονται παρεμβάσεις οι οποίες κατά την άποψη τους θα υποβαθμίσουν τις υπηρεσίες υγείας  στα νησιά  τους

Πιστεύω ότι από πολλά χρόνια η πολιτεία έπρεπε , μέσα από  την Αγωγή Υγείας και την προληπτική ιατρική, να προάγει την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη, έτσι ώστε λιγότερος πληθυσμός να χρειάζεται την πολυδάπανη νοσοκομειακή ιατρική

Σήμερα η ιατρική επιστήμη γνωρίζει ότι πολλά από τα συχνότερα νοσήματα στις ανεπτυγμένες χώρες ,όπως είναι τα λεγόμενα συσσωρευτικά ή ιατροκοινωνικά νοσήματα μπορoυν να αντιμετωπιστούν με  την εφαρμογή κατάλληλης ενημέρωσης με στόχο την μεταφορά γνώσεων από ειδικούς για  την αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς του άτομου  προασπίζοντας έτσι την ατομική αλλά και την δημόσια υγεία  Αυτό αποτελεί τον κορμό της Πρόληψης τόσο της πρωτογενούς όσο και της δευτερογενούς  όπου οι δαπάνες δεν μπορούν να συγκριθούν με της δαπάνες της Νοσοκομειακής ιατρικής

Η δευτερογενής πρόληψη μέσα από την αγωγή υγείας δίνει την δυνατότητα στο άτομο να συμμετέχει  στα προγράμματα προσυμπτωματικού έλεγχου

Τέτοια προγράμματα είναι ο συστηματικός περιοδικός έλεγχος οργάνων και συστημάτων του ανθρώπινου οργανισμού όπως έλεγχος του μαστού του προστάτη , του εντέρου του αναπνευστικού του καρδιαγγειακού του πεπτικού έτσι ώστε με τον έλεγχο να εντοπίζονται πρόδρομα συμπτώματα και το άτομο να ζητά άμεσα ιατρική βοήθεια ώστε να εφαρμόζεται η κατάλληλος θεραπεία είτε χειρουργική είτε φαρμακευτική θεραπευτική αγωγή

Ο Παγκόσμιος οργανισμός υγείας καθορίζει τους στόχους της Αγωγής Υγείας , μέσα από τους οποίους κάθε άτομο θα πρέπει να φροντίζει την Υγεία του ,και να  υιοθετεί και να στηρίζει υγιεινά πρότυπα διαβίωσης  Είναι επίσης καλό οι πολίτες  να έχουν στοιχειώδεις γνώσεις για τη δομή και για τη λειτουργία των διαφόρων  συστημάτων  του σώματος  τους, ώστε να κατανοούν τις βαθύτερες αρχές που διέπουν την ζωή του

 Είναι φανερό  ότι η ΑΓΩΓΗ  ΥΓΕΙΑΣ είναι  μια  σύνθετη διαδικασία και  το  γεγονός  αυτό  εξηγεί ότι χρειάζονται πολλά  προσόντα  για  να  είναι  αποτελεσματική . Η αγωγή  υγείας δεν  είναι  υπόθεση μόνο των γιατρών , αυτοί  έχουν  τον ρόλο  του  εκπαιδευτή  που θα καθορίσουν  την επιστημονική  βάση και  το  περιεχόμενο  για  τους  φορείς που θα αναλάβουν να υλοποιήσουν την αγωγή  υγείας προς το κοινωνικό  σύνολο, ανάλογα με  το μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο του  ατόμου , όπως είναι οι εκπαιδευτικοί  και οι νοσηλευτές οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν μετά από συγκεκριμένη εκπαίδευση στην προαγωγή της πρόληψης

 Ο νέος  σήμερα πρέπει να γνωρίζει πολλά, η πληροφόρηση είναι μεγάλη και  πολυθεματική και πρέπει  να γίνεται σωστά. Χρειάζεται γνώση  για την σωστή διατροφή   , την άθληση ,τις εξαρτησιογόνες ουσίες  τα ναρκωτικά , τα τροχαία ,  το αλκοόλ ,το κάπνισμα  τις καρδιοπάθειες, τον  καρκίνο ,  για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα  νοσήματα για να  μπορεί  να συμμετέχει  ενεργά  στα  διάφορα  προγράμματα αγωγής υγείας

.Η αγωγή υγείας στοχεύει στο  να  προάγει τις ικανότητες του ατόμου , να παίρνει ελεύθερες αποφάσεις με βάσει  την γνώση  και την ενημέρωση , για τα διάφορα  προβλήματα  που συναντά καθημερινός και αφορούν την υγεία του  ,(κάπνισμα, ταχύτητα ,αλκοόλ, ναρκωτικά ,κακή διατροφή) ώστε  να  έχει  λάβει  γνώση  για  τους κινδύνους  , και  την σημασία  την έχει η   προστασίας  της ζωής  του . Η αγωγή υγείας  έχει στενή σχέση και ομοιότητα με  την  εκπαίδευση που εφαρμόζεται για την οργανωμένη μόρφωση  των  νέων, έτσι  υγεία  και  παιδεία  βαδίζουν  παράλληλα , κατά  την  διάρκεια  της  ζωής μας . Ενώ διαπιστώνεται ότι η Αγωγή Υγείας και η πρόληψη  είναι η ουσιαστική αντίσταση απέναντι στις εκκριτικές δαπάνες του ΕΣΥ 

Χρειάζεται  τα  άτομα να παίρνουν αποφάσεις σε  ατομικό και κοινωνικό  επίπεδο  ώστε  να βελτιώνουν το επίπεδο της υγείας  τους . Η φιλοσοφία  της αγωγής  υγείας είναι να αναπτύξει  το κοινωνικό σύνολο , ένα αίσθημα ευθύνης και σεβασμού για  την  ατομική  υγεία, και  την υγεία της  κοινότητας . Το  περιεχόμενο και  οι  στόχοι καθορίζονται με  βάσει τις ανάγκες και  τις άλλες συνθήκες  που  διαμορφώνουν  το  βιοτικό  επίπεδο του  ατόμου, ανάλογα  με  το φύλλο , την ηλικία , τη μόρφωση τις  συνθήκες  διαβίωσης , τις κλιματολογικές συνθήκες, την  νοσηρότητα  και τον  εργασιακό χώρο

 .Επομένως  η  εφαρμογή ενός προγράμματος αγωγής υγείας  στον πληθυσμό εξαρτάται από  αυτούς  τους παράγοντες που αναφέραμε ανωτέρω .

Στις αγροτικές περιοχές εφαρμόζονται ειδικά διαφορετικά  προγράμματα , από εκείνα  των  αστικών και βιομηχανικών περιοχών ,όπου στις αστικές και βιομηχανικές περιοχές υπάρχουν νοσήματα ρύπανσης και  νοσήματα  φθοράς ,προερχόμενα  από τον σύγχρονο  τρόπο ζωής .

Ακόμη  μπορεί ο προσανατολισμός  της αγωγής  υγείας να αφορά τον οικογενειακό προγραμματισμό , την διαμόρφωση σωστής διατροφής, την πρόληψη  των ατυχημάτων, την  υγιεινή  του  στόματος , την σεξουαλική  διαπαιδαγώγηση,  την προστασία  του  περιβάλλοντος . την ομαλή  ψυχοσωματική  ανάπτυξη  των παιδιών  κ.α.

 Σημαντικός και καθοριστικός παράγων για την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων  αγωγή υγείας  είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς  του  ατόμου. Αυτό  όμως  είναι  δύσκολο γιατί  χρειάζονται συντονισμένες  και  συστηματικές προσπάθειες για πολλές  αλλαγές που  έχουν σχέση  με  γενικούς παράγοντες που επηρεάζουν  την προσωπικότητα του ατόμου, όπως είναι οι ψυχολογικοί , οι οικονομικοί ,οι κοινωνικοί, περιβαλλοντολογικοί, τεχνολογικοί , μορφωτικοί, που  αλληλεξαρτώνται και  δημιουργούν  την  κοινωνική προσωπικότητα και την καταξίωση του ατόμου στην κοινότητα.

 Είναι γνωστό   ότι η αγωγή υγείας  δεν  ενδιαφέρεται μόνο  για  την  μετάδοση  γνώσεων   από τους αρμόδιους  φορείς  στο κοινό, αλλά αποβλέπει  στην  διαμόρφωση θέσεων και στην αλλαγή της συμπεριφοράς   του  ατόμου , με  σκοπό  την ενεργώ  συμμετοχή των  ατόμων στα  διάφορα  προγράμματα υγείας, άρα  χρειάζεται  γνώση  και  δράση  από τον πληθυσμό.

Αυτοί  που ασχολούνται  με την  υγεία έχουν  πια  συνειδητοποίηση, ότι   παρά  την  τεραστία  ανάπτυξη  της θεραπευτικής ιατρικής   την δημιουργία  διαφόρων Εθνικών συστημάτων υγείας , την  ερευνά, και την εκρηκτική αύξηση των δαπανών για  την υγεία , μεγάλα σύγχρονα  ιατρικά  προβλήματα δύσκολα  αντιμετωπίζονται, διότι η  μελέτη και η έρευνα απέδειξε πως  πολλά από τα συχνότερα νοσήματα  στις  ανεπτυγμένες χώρες όπως τα  καρδιαγγειακά και τα νεοπλάσματα  είναι αποτελέσματα της μακροχρόνιας επίδρασης εξωγενών βλαπτικών  παραγόντων που  θα  μπορούσαμε  να  τα αποφύγουμε όταν  μάθουμε να έχουμε  κατάλληλη συμπεριφορά και  υγιεινή διαβίωση.

 Σήμερα  η  αγωγή  υγείας αποτελεί τον θεμέλιο  λίθο   της  προληπτικής ιατρικής, και επομένως κατέχει σημαντική θέση στην πρωτογενή και  την δευτερογενή  πρόληψη όπως αναφέραμε ( προγράμματα πρόληψης καρκίνος του μαστού ,μήτρας προστάτη , εντέρου κ.α) που μαζί με την θεραπευτική, και νοσοκομειακή ιατρική προστατεύουν την υγεία  των ατόμων.      

Γίνεται  πλέον αποδεκτό από  τους επιστήμονες ότι  η  αγωγή υγείας,  και μέσα από αυτή  η  προληπτική  ιατρική επηρεάζει  περισσότερο τους  δείκτες  θνησιμότητας  από  την  θεραπευτική  ιατρική, που  έχει  σχέση μόνο  με  την κλασική  ιατρική  παιδεία ,  ενώ  επιστημονικά  η  προληπτική  ιατρική  δεν βασίζεται  μόνο στην  κλασική  ιατρική αλλά  συνεργάζεται  στενά  με  άλλους  κλάδους  της  επιστήμη όπως την βιολογία ,την νοσηλευτική , την χημεία την γενετική  την φαρμακευτική  ,την κοινωνιολογία ,την κοινωνική πρόνοια την στατιστική ,την νομική κ,α. Η ανάπτυξη της  πληροφορικής και  των μέσων επικοινωνίας συνέβαλαν  σημαντικά  στην προαγωγή της  υγείας, σε μεγάλες πληθυσμιακές  ομάδες, από εξειδικευμένους επιστήμονες γιατί χρειάζεται σωστή ενημέρωση βάσει προγραμμάτων και επιστημονικών  δεδομένων,  χωρίς  να  υποβαθμίζεται η  ιατρική επιστήμη , ή να δημιουργείται υπερβολή  και πανικός προς το κοινωνικό σύνολο, Πάντως τα  σπουδαία  προγράμματα  πρόληψης μπορούν να έχουν άριστα αποτελέσματα στη διατήρηση την προάσπιση σε καλή και υγιεινή κατάσταση την ψυχοσωματική υγεία των ατόμων ,  γιατί πια οι  διαλέξεις  δεν  είναι δυνατόν να πείσουν και σε μεγάλο  βαθμό να  αλλάξουν συνήθειες  και  συμπεριφορές  των ατόμων.

Η αλλαγή της συμπεριφοράς στην ζωή των ατόμων είναι ο πιο δύσκολος στόχος της αγωγής  υγείας διότι χρειάζεται να ανατραπούν ριζωμένες απόψεις  και συνήθειες , και να αντικατασταθούν με άλλες λιγότερο ευχάριστες. Βλέπουμε πολλά άτομα να εμμένουν σε μια βλαβερή συνήθεια παρόλο ότι  γνωρίζουν για τις αρνητικές συνέπειες  που  έχουν για την υγεία τους  (διακοπή καπνίσματος) . Η δυσκολία στην αγωγή  υγείας ,είναι ότι πρέπει να σέβεται τις ελεύθερες επιλογές κάθε ατόμου ,και όχι να της επιβάλλει ,χρειάζεται μακροχρόνια προσπάθεια, εκπαίδευση και συναίνεση από τα άτομα  ώστε από την σχολική περίοδο να παρακολουθούν ειδικά προγράμματα ενημέρωσης για την προάσπιση της υγείας του Τέλος οι λειτουργοί υγείας όσο και οι τεχνοκράτες έχουν καταγράψει ότι από πολλά χρόνια  υπάρχει τραγική αύξηση των δαπανών υγείας  και επομένως ο μόνος τρόπος αντίδρασης έχει κριθεί ως αντίδοτο η Αγωγή υγείας και μέσα από αυτή η πρόληψη

Αύγουστος    2011