Αγωγή υγείας σημαίνει εκπαίδευση

Θεόδωρος  Ι. Μπαβέας

Η αγωγή  Υγείας  έχει στενή σχέση και  ομοιότητα με  την  εκπαίδευση που εφαρμόζεται για την οργανωμένη μόρφωση  των  νέων, στα σχολεία , έτσι  υγεία  και  παιδεία  βαδίζουν  παράλληλα κατά την σχολική περίοδο αλλά και, κατά  την  διάρκεια  της  ζωής μας , η οποία θα πρέπει να είναι συνεχής  . Η αγωγή υγείας στοχεύει στο να  προάγει τις ικανότητες του ατόμου , ώστε να  παίρνει ελεύθερες αποφάσεις με βάσει  την ενημέρωση και την γνώση , για τα διάφορα θέματα και  προβλήματα  που συναντά και θα συναντήσει ,κατά την περίοδο της ζωής του ,(κάπνισμα, ταχύτητα ,αλκοόλ, ναρκωτικά ,κακή διατροφή τζόγος) ώστε  με την ενημέρωση να  αυτό προστατεύεται , και να δίνει ιδιαίτερη σημασία στην προάσπιση  της  υγείας  του

 Ο νέος  σήμερα πρέπει να γνωρίζει πολλά, η πληροφόρηση είναι μεγάλη και  πολυθεματική και πρέπει  να γίνεται σωστά. Χρειάζεται γνώση  για  την  σωστή διατροφή  του , την άθληση, τα ναρκωτικά , τα τροχαία ,  το αλκοόλ ,το κάπνισμα  τις καρδιοπάθειες, τον  καρκίνο ,  για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα  νοσήματα το διαδίκτυο ώστε  με την γνώση  να  μπορεί  να συμμετέχει  ενεργά  στα  διάφορα  προγράμματα αγωγής υγείας  που εφαρμόζει κατά καιρούς η πολιτεία ..

Πως  ο νέος στο νησί μας   δέχεται την ενημέρωση για την σεξουαλική του  ζωή ? πως ενημερώνεται για  τα  διάφορα ιατρό- κοινωνικά  σημερινά προβλήματα που από τα  πρώτα  χρόνια της  ζωής  του βρίσκεται αντιμέτωπος ?ένα  ερώτημα  που διαχρονικά οφείλει να δίνει λύσεις η πολιτεία μέσα από τις υπηρεσίες υγείας Στο νησί μας γίνεται πρωτογενής πρόληψης με  οργανωμένα προγράμματα  κατά των ναρκωτικών καθώς και προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας των ατόμων στο Κέντρο  ΠΟΛΙΟΧΝΗ από ειδικούς επιστήμονες σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ

 Ο παγκόσμιος  οργανισμός υγείας  θέλει και πιστεύει ότι μέσα από την αγωγή  υγείας ,τα  άτομα  πρέπει να  υιοθετούν και  να στηρίζουν στην ζωή τους σε υγιεινά  πρότυπα διαβίωσης  ,και να  χρησιμοποιούν συστηματικά  με  προσοχή τις  υπηρεσίες υγείας  που τους  παρέχει η πολιτεία.

Θέλει  τα  άτομα να παίρνουν αποφάσεις, σε  ατομικό και κοινωνικό  επίπεδο  ώστε  να βελτιώνουν το επίπεδο της υγείας  τους . Η φιλοσοφία  της αγωγής  υγείας είναι ότι  πρέπει να αναπτύξει  το κοινωνικό σύνολο , ένα αίσθημα ευθύνης και σεβασμού για  την  ατομική  υγεία, και  την υγεία της  κοινότητας . Το  περιεχόμενο και  οι  στόχοι αυτής της υποχρέωσης  καθορίζονται με  βάσει τις ανάγκες και  τις άλλες συνθήκες  που  διαμορφώνουν  το  βιοτικό  επίπεδο του  ατόμου, ανάλογα  με  το φύλλο , την ηλικία , την μόρφωση ,τις  συνθήκες  διαβίωσης , τις κλιματολογικές συνθήκες, την  νοσηρότητα  και τον   εργασιακό χώρο

 .Επομένως  η  εφαρμογή  ενός προγράμματος αγωγής υγείας  στον πληθυσμό εξαρτάται από  αυτούς  τους παράγοντες που ανέφερα παραπάνω . Στις αγροτικές περιοχές άρα  εφαρμόζονται ειδικά προγράμματα , από εκείνα  των  αστικών και βιομηχανικών περιοχών ,όπου σε αυτές τις περιοχές  υπάρχουν κυρίως νοσήματα  ρύπανσης και  νοσήματα  φθοράς ,προερχόμενα  από τον σύγχρονο  τρόπο ζωής  μέσα στις αστικές και βιομηχανικές περιοχές   .

Επίσης ο προσανατολισμός  της αγωγής  υγείας μπορεί  να αφορά τον οικογενειακό προγραμματισμό , την διαμόρφωση σωστής διατροφής, την πρόληψη  των ατυχημάτων την πρόληψη των εξαρτήσεων , την  υγιεινή  του  στόματος , την σεξουαλική  διαπαιδαγώγηση,  την προστασία  του  περιβάλλοντος την ομαλή  ψυχοσωματική  ανάπτυξη  των παιδιών  κ.α.

 Σημαντικός και καθοριστικός παράγων για την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων  αγωγής  υγείας στην κοινότητα είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς  του  ατόμου. Αυτό  όμως  είναι πολύ   δύσκολο γιατί  χρειάζονται συντονισμένες  και  συστηματικές προσπάθειες από τους ειδικούς που προάγουν την αγωγή υγείας  γιατί πρέπει να γίνουν πολλές  αλλαγές που  έχουν σχέση  με  γενικούς παράγοντες που επηρεάζουν  την προσωπικότητα του ατόμου, όπως είναι οι ψυχολογικοί ,οι οικονομικοί ,οι κοινωνικοί, περιβαλλοντολογικοί, τεχνολογικοί , μορφωτικοί, είναι παράγοντες που αλληλεξαρτώνται  δημιουργούν και διαμορφώνουν την  κοινωνική  και προσωπική   ολοκλήρωση του ατόμου.

 Είναι γνωστό   ότι η αγωγή υγείας  δεν  ενδιαφέρεται μόνο  για  την  μετάδοση  γνώσεων  από τους ειδικούς  φορείς  στο κοινό, αλλά αποβλέπει και προσπαθεί  στην  διαμόρφωση θέσεων, και στην αλλαγή της συμπεριφοράς  του  ατόμου , με  σκοπό  την ενεργώ  συμμετοχή του ατόμου στα  διάφορα  προγράμματα υγείας, άρα  χρειάζεται  γνώση  και  δράση  από το ίδιο το κοινωνικό σύνολο.

Αυτοί  που ασχολούνται  με την  υγεία έχουν  πια  συνειδητοποίηση, ότι   παρά  την  τεραστία  ανάπτυξη  της θεραπευτικής και νοσοκομειακής  ιατρικής   την δημιουργία  διαφόρων συστημάτων υγείας , την  έρευνα, και την εκρηκτική αύξηση των δαπανών για  την υγεία , μεγάλα σύγχρονα  ιατρικά  προβλήματα δύσκολα  αντιμετωπίζονται, διότι η  μελέτη και η έρευνα απέδειξε πως  πολλά από τα συχνότερα νοσήματα  στις  ανεπτυγμένες χώρες όπως τα  καρδιαγγειακά και τα νεοπλάσματα  είναι αποτελέσματα της μακροχρόνιας επίδρασης εξωγενών βλαπτικών  παραγόντων που  θα  μπορούσαμε  να  τα αποφύγουμε όταν  μάθουμε να έχουμε  κατάλληλη συμπεριφορά και  υγιεινή διαβίωση.

Σήμερα  η  αγωγή  υγείας αποτελεί τον θεμέλιο  λίθο   της  προληπτικής ιατρικής, και επομένως κατέχει σημαντική θέση στην πρωτογενή και  την δευτερογενή  πρόληψη ( προγράμματα πρόληψης καρκίνος του μαστού ,μήτρας προστάτη , εντέρου πρωτογενής πρόληψη κατά των εξαρτήσεων  κ.α.) που μαζί με την θεραπευτική, και νοσοκομειακή ιατρική προστατεύουν την υγεία  των ατόμων.

 Γίνεται  πλέον αποδεκτό από  τους επιστήμονες ότι  η  αγωγή υγείας,  και μέσα από αυτή  η  προληπτική  ιατρική επηρεάζει  περισσότερο τους  δείκτες  θνησιμότητας  από  την  θεραπευτική  ιατρική, που  έχει  σχέση μόνο  με  την κλασική  ιατρική  παιδεία ,  ενώ  επιστημονικά  η  προληπτική  ιατρική  δεν βασίζεται  μόνο στην  κλασική  ιατρική αλλά  συνεργάζεται  στενά  με  άλλους  κλάδους  της  επιστήμη ,όπως την βιολογία την γενετική ,την νοσηλευτική , την χημεία  την φαρμακευτική  ,την κοινωνιολογία , την στατιστική ,την νομική κα.

 Η ανάπτυξη της  πληροφορικής και  των μέσων επικοινωνίας συνέβαλαν  σημαντικά  στην προαγωγή της  υγείας, σε μεγάλες πληθυσμιακές  ομάδες, από εξειδικευμένους επιστήμονες γιατί χρειάζεται σωστή ενημέρωση βάσει προγραμμάτων και επιστημονικών  δεδομένων,  χωρίς  να  υποβαθμίζεται η  ιατρική επιστήμη , ή να δημιουργείται υπερβολή στην μεταφορά των  γνώσεων ώστε να προκαλείται  πανικός ,από την παραπληροφόρηση.

 Σημαντικό στοιχείο  για την αγωγή υγείας  είναι η  επιλογή  του τρόπου  επικοινωνίας με  το κοινωνικό σύνολο, διότι πρέπει να  επιλεγεί μέθοδος, που  όπως  αναφέραμε, θα  δώσει  γνώση, και θα διεγείρει το ενδιαφέρον για  την  συμμετοχή και την δράση του ατόμου  , στα  σπουδαία  προγράμματα  πρόληψης   γιατί πια οι  διαλέξεις  δεν  είναι δυνατόν να πείσουν και σε μεγάλο  βαθμό να  αλλάξουν συνήθειες τρόπο ζωής   και  συμπεριφορές  των ατόμων.

Η αλλαγή της συμπεριφοράς στην ζωή των ατόμων είναι ο πιο δύσκολος στόχος της αγωγής  υγείας διότι χρειάζεται να ανατραπούν εμπεδωμένες απόψεις πρακτικές  και συνήθειες , και να αντικατασταθούν με άλλες λιγότερο ευχάριστες. στην ζωή του άτομου

 Βλέπουμε πολλά άτομα να εμμένουν σε μια βλαβερή συνήθεια όπως το κάπνισμα , το  ποτό  παρόλο ότι  γνωρίζουν για τις αρνητικές συνέπειες  που  έχουν για την υγεία τους .Η δυσκολία στην αγωγή  υγείας ,είναι ότι πρέπει  να σεβόμαστε  τις ελεύθερες επιλογές κάθε ατόμου ,και  όχι να τους επιβάλλουμε για  αυτό ,χρειάζεται μακροχρόνια προσπάθεια και συναίνεση από τα άτομα για επιτύχουμε τον σκοπό μας  .

Η μεθοδολογία και επικοινωνία με το κοινό είναι πολύπλοκη και περιλαμβάνει 1- Διαλέξεις 2-Ατομικη διδασκαλία 3- Μέσα μαζικής επικοινωνίας 4-  Οπτικό-ακουστικά μέσα  5-Εκπαιδευτικη τηλεόραση  6- προγραμματισμένη εκμάθηση. Η επιλογή  της μεθοδολογίας εξαρτάται από τον εκπαιδευτή, ανάλογα με την  σύσταση της κοινωνικής ομάδας. Την οποία ενημερώνει με  βάσει τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της ομάδας το μορφωτικό  κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο 

Ιανουάριος  2012