Πένταθλο

Θεόδωρος  Ι. Μπαβέας

Σε εμάς τους κατοίκους της ακριτικής  Λήμνου σήμερα, μας δίνει δικαίωμα η προϊστορία και η μυθολογία της Αργοναυτικής εκστρατείας, ως απόγονοι της Βασίλισσας Υψιπύλης και  του Ιάσωνα να διακηρύττουμε ότι το Πένταθλο έχει πατρίδα τη Λήμνο .

Η πατρότητα του πεντάθλου αποδίδεται στο μυθικό ηρώα τον Ιάσωνα όταν στο ταξίδι του με την Αργώ και τους  Αργοναύτες από την Ιωλκό προς την Κολχίδα του Ευξείνου Πόντου αναγκάστηκαν να ποδίσουν στη γυναικοκρατούμενη τότε Λήμνο λόγο κακοκαιρίας αλλά και για να ανεφοδιαστούν σε τρόφιμα και νερό  .Εδώ στο νησί μας  στην Ανεμόεσα  Λήμνο , παρέμειναν δυόμιση χρόνια .Σε αυτή τη χρονική περίοδο η Βασίλισσα Υψυπυλη  τους φιλοξένησε και για να τους τιμήσει αθλοθέτησε πλούσια βραβεία κάνοντας  αγώνες προς τιμήν τους

Οι αγώνες αυτοί ήταν πολύ σημαντικοί, διότι ο Ιάσωνας όταν οργάνωσε αυτό το μεγάλο ταξίδι προς την Κολχίδα , έστειλε κήρυκες σε όλη την Ελλάδα για να επιλέξει τους πιο δυνατούς άνδρες , που ήταν ξακουστοί ήρωες της εποχής εκείνης

Έτσι συγκέντρωσε 55 άνδρες που αγαπούσαν την περιπέτεια , οι οποίοι είχαν εξαιρετικές  σωματικές και πνευματικές ικανότητες, Μεταξύ αυτών των Αργοναυτών ήταν  ο Ηρακλής  , ο  Θησέας , οι Διόσκουροι , Κάστωρ και Πολυδεύκης , οι δυο αφεραιτιδες , Ιδας και Λυγκευς , ο Πολύφημος , ο Αμφιαδάμας , οι  μάντεις Ιδμων και Μόζος ο Τελαμώνας  , οι γιοι  του Βορρά , Ζήτης και Καλαης , ο Πηλεας κ. α    

Οι αργοναύτες αυτοί ήταν σημαντικές προσωπικότητες  της εποχής εκείνης και 

επομένως οι αγώνες είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον Το Πένταθλο είναι σύνθετο άθλημα  που περιλαμβάνει ειδικά αγωνίσματα , δύναμης , ευστροφίας ταχύτητας, και αλτικής ικανότητας ,είναι ένα άθλημα που έπρεπε να γίνεται από αθλητές ικανούς , με πολύ προχωρημένη αντίληψη με σωστή προετοιμασία και προπόνηση  για  άριστες  επιδόσεις για την  κατάκτηση της νίκης 

Το πένταθλο πρωτοεμφανίστηκε  στην 18 Ολυμπιάδα το 708 π.χ. λίγο μετά από την Αργοναυτική εκστρατεία ,  Είναι ένα άθλημα που μόνο η πολύ προηγμένη αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων για τα αθλητικά δρώμενα της εποχής εκείνης θα μπορούσε να δημιουργήσει

Το Πένταθλο χαρακτηρίζεται ως σύνθετο άθλημα ,που περιλαμβάνει πέντε  αγωνίσματα    τα  οποία είναι --- ο δρόμος--  το άλμα ,-- το ακόντιο ,--- ο δίσκος-- και η πάλη--- Yπάρχουν διάφορες διχογνωμίες  για την σειρά που ετελούντο τα αγωνίσματα κατά την διάρκεια των αγώνων Οι, περισσότεροι συμφωνούν ότι η Πάλη ήταν το τελευταίο αγώνισμα και  αυτό , για να αποφύγουν τους τραυματισμούς που θα μπορούσαν να υποστούν σε αυτό το αγώνισμα  και δεν θα μπορούσαν  να συνεχίσουν στα άλλα αγωνίσματα  …. Η επικρατέστερη σειρά με την οποία ετελούντο τα αγωνίσματα όπως αναφέρουν διάφοροι ερευνητές ήταν η εξής---  Άλμα , Δρόμος ,Δίσκος , Ακόντιο, Πάλη , ενώ δεν αναφέρετε πουθενά  το  μήκος του ακοντίου ,και το βάρος του δίσκου

 Τα αγωνίσματα κατά την μυθολογική αυτή περίοδο διακρίνονται 1-εις τα Κουφά , δηλ τα ελαφρά όπως το άλμα , ο δρόμος το ακόντιο και 2—εις τα Βαρέα , όπως ο δίσκος και η πάλη      Πενταθλητής  ήταν αυτός που κέρδιζε τρία συνεχόμενα  αγωνίσματα   από τα πέντε..    Αρκεί  γαρ αυτής τρία των πέντε προς νίκη όπως έλεγε σχολιαστής του Αριστείδη

   Σε ορισμένα κείμενα υπάρχουν αναφορές από αρχαίους συγγραφείς αλλά και από νεότερους και ξένους συγγράφεις αρκετοί των οποίων  έχουν διαφορετικές απόψεις  όσον αφόρα την σειρά με την οποία ετελούντο τα αγωνίσματα,  του πεντάθλου στην 18  Ολυμπιάδα  του 708 πχ  Με κριτήριο το αγώνισμα του δρόμου όπου κατά την αρχαιότητα ετελούντο δυο είδη δρόμου ο ‘’δρόμος στάδιο’(’πιθανόν συγκεκριμένη απόσταση) και ο ‘’οπλίτης δρόμος  (μεγάλη απόσταση ‘η και σε ανώμαλο έδαφος )‘αναφέρεται ότι στην 18 ολυμπιάδα έγινε ο ‘’δρόμος στάδιο’’ και επομένως ήταν ο δρόμος του Πεντάθλου   ενώ ο’’ οπλίτης δρόμος’’ έγινε πολύ μετά από 188χρονια  στην 15 Ολυμπιάδα το 520πχ

Είναι επίσης γνωστό ότι η πάλη  και ο δρόμος είναι αγωνίσματα που γίνονται και σε αγώνες εκτός του πεντάθλου , ενώ σε αρκετές Ολυμπιάδες , το ακόντιο , ο δίσκος , και το άλμα ,γίνονται μόνο μέσα στο πένταθλο . Ορισμένοι όμως συγγραφείς αναφέρουν ότι  οι ρίψεις . το ακόντιο και ο δίσκος   γίνονται  πιο παλιά σε ξεχωριστούς αγώνες  στην αρχαιότητα

Το πένταθλο είναι η τιμητική διάκριση που έδωσε ο Ιάσωνας στον  Πηλέα  τον ιδρυτή της αποικίας των Μυρμιδόνων στην Φθία και πατέρα του Ομηρικού ηρώα Αχιλλέα , ο  όποιος  κατέκτησε την πρώτη θέση  στην πάλη ενώ πήρε τις δεύτερες νίκες στα άλλα τέσσερα αγωνίσματα

Στους αγώνες που έγιναν μεταξύ των αργοναυτών  εκείνη την περίοδο στην Λήμνο  νικητές  που κατέκτησαν τις πρώτες θέσεις σε κάθε αγώνισμα μετά από έντονο συναγωνισμό λόγο των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων των αθλητών είναι εξής όπως αναφέρονται από τον ερευνητή συγγραφέα Κλεάνθη Παλαιολόγο—Ο Τελαμώνας  αδελφός του Πηλέα και πατέρας του Ομηρικού ηρώα Αίαντα νίκησε  στον δίσκο  ..Ο Λυγκέας νίκησε στο Ακόντιο  …Ο Ζήτης νίκησε στον δρόμο ..Ο Κάλαις στο άλμα   και   ο Πηλεας στην πάλη

  Αυτοί είναι μυθολογικά οι πρώτοι πενταθλητές  στους αγώνες που έγιναν στην Λήμνο . Ο Ιάσωνας  αναγνώρισε  λόγο των επιδόσεων του, τον ΠΗΛΕΑ ,ως τον πιο πολεμικό, ικανό , δυνατό, και χαρισματικό  άνδρα από όλους τους άλλους που είχε μαζί του, στο ταξίδι προς την Κολχίδα , και θέλησε να τον τίμηση και να τον βραβεύσει ξεχωριστά, με ένα έπαθλο που το ονόμασε ΠΕΝΤΑΘΛΟ

Το πένταθλο .έγινε Ολυμπιακό άθλημα  από το 708 πχ  στην 18^η Ολυμπιάδα διατηρήθηκε σε αρκετές Ολυμπιάδες και καταργήθηκε από το Ολυμπιακό Πρόγραμμα  των σύγχρονων Ολυμπιακών  αγώνων το 1924 , αλλά εξακολουθεί να   γίνεται  ευκαιριακά και ανεπίσημα σε αρκετούς αγώνες

Το αρχαίο πένταθλο αποτέλεσε τον προπομπό για το Μοντέρνο πένταθλο  και ως άθλημα κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων της αρχαιότητας εθεωρείτο ως το δυσκολότερο και ευγενέστερο άθλημα εις το όποιο ελάμβαναν μέρος οι πιο  επίλεκτοι αθλητές  ώστε οι ολυμπιονίκες πενταθλητές να θεωρούνται ως ήρωες και υπεραθλητές και επομένως είχαν ξεχωριστή θέση στην κοινωνία και απελαμβάνανε ειδικά προνόμια

 Οι πρώτοι Έλληνες ολυμπιονίκες πενταθλητές από την  18η Ολυμπιάδα το  708πχ και μετά ήταν . ο Λάμπης  , ο Γόργος , ο Φιλόμβροτος , ο Ξενοφών ο Κορίνθιος ,  ο Δαμίσκος ο Μεσσήνιος ο Ευπόλεμος κ.α.       

 Είναι επίσης γνωστό  ότι το αγώνισμα του πεντάθλου εξακολουθεί να υπάρχει στους Ολυμπιακούς αγώνες μόνο μεταξύ των γυναικών ως σύνθετο άθλημα, αποτελείται από 5 ατομικά αγωνίσματα και εισήχθη στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών αγώνων το 1964 

Πρέπει  να αναφέρω επίσης ότι στην εποχή μας ο βαρόνος  ΠΙΕΡ  ΝΤΕ ΚΟΥΜΠΕΡΤΕΝ  λάτρης του αρχαίου πνεύματος, και του ολυμπιακού ιδεώδους είναι ο αναβιώσας  τους Ολυμπιακούς αγώνες  το 1896 στο Καλλιμάρμαρο παναθηναϊκό στάδιο της Αθηνάς

 Αυτός λοιπόν ο  μεγάλος οραματιστής  που με αγάπη γνώση και όραμα για την Ελληνική αρχαιότητα το αρχαίο Πένταθλο, τους ολυμπιονίκες πενταθλητές ,  την Ολυμπία και τις Ολυμπιάδες στην αρχαιότητα   δημιούργησε  και καθιέρωσε το Μοντέρνο πένταθλο με συγκεκριμένα αγωνίσματα ατομικά και ομαδικά καθώς συγκεκριμένους κανόνες και βαθμολογία .Έγινε  ολυμπιακό άθλημα από τους Ολυμπιακούς αγώνες της Σουηδίας  το 1912 μέχρι δε  το 2000 στο  SYDNEY που ήταν μόνο ανδρικό άθλημα  αλλά μετά έγινε και μεταξύ των γυναικών

Σήμερα υπάρχει διεθνής ομοσπονδία Μοντέρνου Πεντάθλου και έχει έδρα το Μονακό ενώ  στο άθλημα αυτό συμμετέχει και η Ελλάδα από το 2001 Τα αγωνίσματα είναι τα εξής …Η σκοποβολή με πιστόλι από απόσταση 10  μέτρων 20 βολές σε χρόνο 40 δεύτερα… Η  ξιφασκία .. μονομαχία διαδοχικά με τους άλλους αθλητές …Η  κολύμβηση ..  απόσταση 200μ ελεύθερο …Η  ιππασία …αγώνας δρόμου  με  10-15 εμπόδια  …Ανώμαλος δρόμος  έξω από το στάδιο ‘’οπλίτης δρόμος’’ σε απόσταση 3000  μέτρων

 Πενταθλητής ανακηρύσσεται αυτός που έχει συγκεντρώσει την μεγαλύτερη βαθμολογία, και σε αυτό το άθλημα ο πενταθλητής χαρακτηρίζεται ως ένας ευφυής  ικανός  ταλαντούχος χαρισματικός και δυναμικός αθλητής με πολλές ικανότητες     

Ιανουάριος 2012 

Βιβλιογραφία

1-      Κλεάνθη Παλαιολόγου .Εκδόσεις Έφεσος ..ΟΛΥΜΠΙΑ ..ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ στην ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

2-      Ελληνική Ομοσπονδία Μοντέρνου Πεντάθλου