Η φήμη

Στην Αγορά της αρχαίας Αθήνας, ο βωμός της Φήμης ήταν τοποθετημένος ανάμεσα στο βωμό της Αιδούς και της Ορμής. Η συσχέτιση της φήμης με την ορμή είναι απολύτως σωστή καθότι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της είναι η άμεση διάδοσή της. Με την αιδώ προφανώς οι Αθηναίοι ήθελαν να υποδηλώσουν την υπόγεια δράση της διάδοσης πληροφοριών στόμα με στόμα. Το παράδοξο είναι ότι  αποκαλούσαν τη Θεά Φήμη  "Σεμνοδότειρα" (η τα σεμνά δώρα παρέχουσα). Από εκείνη όμως την εποχή μέχρι σήμερα η "φήμη" δεν έχασε μόνο τη σεμνότητά της αλλά μεταβλήθηκε σε πραγματικά "ξεδιάντροπη" θεά.

 Η επιτυχία της φήμης στηρίζεται στο γεγονός ότι παρουσιάζεται ως λύση σε κάποιο απροσδιόριστο πρόβλημα. Αυτό το πρόβλημα αφορά σε κάποιο βαθμό εκείνους που διαδίδουν τη φήμη. Από ψυχολογική άποψη αντιστοιχεί σε ..

μια ανάγκη, μια επιτυχία, μια ανησυχία, μια ευχή. Από κοινωνιολογική άποψη ανταποκρίνεται στη δυναμική μεταξύ των κοινωνικών ομάδων και απεικονίζει τις συγκρούσεις τους. Κατά κάποιο τρόπο, δηλαδή, αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται ως το "κίνητρο" της φήμης.

Πολύ συχνά αποδίδεται στις "γυναικούλες" ή στα κατώτερα λαϊκά στρώματα η ευθύνη για τη διάδοση παρόμοιων φημών μέσω του κουτσομπολιού. Πρόκειται για εσφαλμένη εντύπωση. Κανένα κοινωνικό στρώμα, καμιά επαγγελματική κατηγορία δεν διατηρείται εκτός του πλέγματος. Δεν εξαιρούνται ούτε η πολιτική σκηνή ούτε ο ιατρικός κόσμος.

    Η διάχυση μιας φήμης δύσκολα αναχαιτίζεται με την απλή διάψευσή της. Ούτως ή άλλως, η διάψευση πάσχει συνήθως από μια εγγενή αδυναμία: από τη στιγμή που θα δημοσιευτεί μια φορά, παύει να αποτελεί είδηση. Την ίδια ώρα η φήμη συνεχίζει να διαδίδεται από στόμα σε αυτί, από πόρτα σε πόρτα, με μηνύματα και αναρτήσεις στα blog η στο facebook. Ποιος είναι, επομένως, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης μιας φήμης;

Μήπως αληθεύει ότι η καλύτερη μέθοδος για να σταματήσεις μια φήμη είναι να την αντικαταστήσεις με μιαν άλλη; Υπάρχουν βέβαια και τα πραγματικά γεγονότα που αναχαιτίζουν τη διάδοσή της, φανερώνουν το πρόσωπο της πηγής και τους πραγματικούς λόγους πίσω από τη παράνομη πράξη. Συνήθως αυτό είναι εφικτό με την νομική οδό ιδιαίτερα όταν υφίστανται ανομίες ή προσπάθειες συγκάλυψης της διαφθοράς και αμαρτιών του παρελθόντος. Οι ερευνητές δεν απαντούν με βεβαιότητα στο ερώτημα. Παραδέχονται πάντως ότι η φήμη και η διάψευσή της συνιστούν δύο συναφή ζητήματα που δεν είναι δυνατό να αναλυθούν ξεχωριστά.  

 Αν  οι φήμες περιορίζονται σε ορισμένες κλειστές περιοχές τότε δεν κινούν το ενδιαφέρον των φορέων πληροφόρησης της κοινής γνώμης και αποτυγχάνει.  Το νερό του Καματερού δεν γίνεται ποτέ επιστημονική ανακάλυψη όσο και να το θέλουν κάποιοι «κομπογιαννίτες» και ο νοών νοήτω….